شناسایی رسمی دیابت نوع 5؛ همه چیز درباره علائم، علت و درمان
توسط مهرانه راجعی ·
· ۰
فدراسیون بین‌المللی دیابت اعلام کرده است که Type 5 diabetes (دیابت نوع 5) به‌عنوان یک شکل مستقل و متمایز از این بیماری شناخته می‌شود.
اگرچه نام‌گذاری این بیماری ممکن است ساده به نظر برسد، در واقع بیش از دوازده نوع مختلف دیابت وجود دارد و دسته‌بندی آن‌ها به هیچ عنوان به نظم شماره‌گذاری‌ها محدود نمی‌شود.
در ادامه، راهنمایی روشن درباره انواع دیابت ارائه می‌شود؛ شامل نوع‌هایی که شاید تاکنون کمتر درباره آن‌ها شنیده باشید، همراه با توضیحاتی درباره علت‌ها و روش‌های درمانی هر یک.
دیابت نوع 1
دیابت نوع 1 زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس را هدف قرار داده و نابود می‌کند. این واکنش خودایمنی می‌تواند در هر سنی رخ دهد؛ از دوران نوزادی گرفته تا پیری.
این نوع دیابت ارتباطی با رژیم غذایی یا سبک زندگی ندارد، بلکه نتیجه ترکیبی از زمینه ژنتیکی و عوامل محیطی مانند عفونت‌های ویروسی به شمار می‌آید. درمان اصلی آن هم، تزریق مادام‌العمر انسولین است که یا به‌وسیله تزریق یا پمپ‌های انسولین انجام می‌شود.
گروه کوچکی از بیماران که با افت شدید قند خون (هیپوگلیسمی) مواجه هستند، می‌توانند سلول‌های جدید تولیدکننده انسولین را از اهداکنندگان فوت‌شده دریافت کنند. این درمان تعداد دفعات تزریق انسولین را کاهش داده و حتی برخی بیماران را از تزریق انسولین بی‌نیاز می‌کند.
علاوه بر این، تعدادی از بیماران تاکنون پیوند سلول‌های بنیادی دریافت کرده‌اند که عملاً دیابت آن‌ها را «درمان» کرده است. با این حال، بیماران همچنان نیاز به مصرف داروهای قوی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی دارند و این درمان هنوز در دسترس عموم قرار نگرفته است.
دیابت نوع 2
دیابت نوع 2 شایع‌ترین شکل دیابت است و اغلب با شاخص توده بدنی بالا (BMI) ارتباط دارد. با این حال، افراد با وزن طبیعی نیز ممکن است به آن مبتلا شوند، به‌ویژه اگر زمینه ژنتیکی قوی داشته باشند.
برخی گروه‌های قومی، از جمله آسیای جنوبی‌ها و افرادی با تبار آفریقایی و کارائیبی، حتی با وزن پایین‌تر نیز در معرض خطر بیشتری هستند.
تقویت تولید انسولین در بدن یا افزایش حساسیت به آن می‌تواند به کنترل قند خون کمک کند. برخی داروها ترشح انسولین از پانکراس را افزایش می‌دهند و برخی دیگر حساسیت سلول‌ها به انسولین را بهبود می‌بخشند.
برای نمونه، داروی متفورمین که صدها میلیون نفر در سراسر جهان آن را مصرف می‌کنند، حساسیت بدن به انسولین را بهبود داده و تولید قند در کبد را مهار می‌کند.
امروزه ده‌ها داروی مختلف برای کنترل قند خون در دیابت نوع 2 وجود دارد. شخصی‌سازی درمان برای هر بیمار نتایج سلامتی را به شکل چشمگیری بهبود داده است.
تغییر سبک زندگی نیز می‌تواند دیابت را معکوس کند. تحقیقات نشان داده است که پیروی از یک رژیم کم‌کالری با حدود 800 کالری در روز به مدت 12 ماه، دیابت را در 46% از افراد معکوس کرده است.
دیابت بارداری
دیابت بارداری معمولاً بین هفته‌های 24 تا 28 بارداری بروز می‌کند. علت آن تغییرات هورمونی است که حساسیت بدن به انسولین را کاهش می‌دهد.
عوامل خطر شامل اضافه‌وزن یا چاقی، سابقه خانوادگی دیابت و همچنین داشتن سابقه تولد نوزاد درشت در بارداری قبلی است.
زنان با پیشینه خاورمیانه‌ای، آسیای جنوبی، سیاه‌پوست و کارائیبی آفریقایی در معرض خطر بالاتری هستند. سن نیز نقش دارد، زیرا حساسیت به انسولین با افزایش سن کاهش می‌یابد. درمان می‌تواند شامل رژیم غذایی، ورزش، داروهای خوراکی یا تزریق انسولین باشد.
انواع نادر دیابت
دست‌کم 9 زیرگروه نادر از دیابت وجود دارد که اغلب منشأ ژنتیکی دارند و گاهی تنها ناشی از یک تغییر ژنی هستند. برخی دیگر به‌دلیل درمان‌ها یا داروهایی مانند استروئیدها یا جراحی ایجاد می‌شوند.
- دیابت نوزادی از اوایل زندگی بروز می‌کند و تغییرات ژنی می‌تواند بر نحوه ترشح انسولین از پانکراس اثر بگذارد. در برخی موارد، بدن همچنان انسولین تولید می‌کند و این بیماران می‌توانند با داروهایی که سلول‌های پانکراس را تحریک به ترشح انسولین می‌کند، درمان شوند.
- دیابت بزرگسالی زودرس یا «Mody» نیز ناشی از تغییرات ژنی است و در سنین بالاتر بروز می‌کند. برخی از این تغییرات در نحوه حس‌کردن قند توسط سلول‌های پانکراس تأثیر دارند و برخی دیگر در رشد و تکامل این عضو.
- دیابت نوع 3c متفاوت است و بر اثر آسیب به پانکراس ایجاد می‌شود. برای مثال، بیماران مبتلا به سرطان پانکراس ممکن است پس از برداشتن بخشی از پانکراس دچار دیابت شوند. همچنین التهاب آن (پانکراتیت) می‌تواند منجر به دیابت گردد.
- افراد مبتلا به فیبروز کیستیک نیز بیشتر در معرض ابتلا به دیابت هستند. این نوع، دیابت مرتبط با فیبروز کیستیک نام دارد. احتمال بروز آن با افزایش سن بیشتر شده و شایع است؛ به‌طوری‌که تقریباً یک‌سوم افراد مبتلا به فیبروز کیستیک تا سن 40 سالگی دچار دیابت می‌شوند.
دیابت نوع 5
این شکل تازه شناسایی‌شده، به سوء‌تغذیه در اوایل زندگی مرتبط است و بیشتر در کشورهای فقیر دیده می‌شود. تخمین زده می‌شود حدود 20 تا 25 میلیون نفر در سراسر جهان به آن مبتلا باشند.
بیماران معمولاً وزن پایینی دارند و انسولین کافی تولید نمی‌کنند. اما علت کمبود انسولین، حمله سیستم ایمنی نیست. بلکه در کودکی تغذیه مناسبی برای رشد طبیعی پانکراس دریافت نکرده‌اند.
مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که رژیم غذایی کم‌پروتئین در دوران بارداری یا نوجوانی موجب رشد ناکامل پانکراس می‌شود. این موضوع سال‌هاست شناخته شده است. داشتن پانکراس کوچک‌تر یکی از عوامل خطر ابتلا به انواع مختلف دیابت محسوب می‌شود، زیرا سلول‌های تولیدکننده انسولین کمتری دردسترس است.
در واقع، دیابت یک اصطلاح کلی برای طیف وسیعی از بیماری‌هاست که همگی با افزایش قند خون همراه هستند، اما علل زمینه‌ای آن‌ها بسیار متفاوت است. شناخت نوع دقیق دیابت برای ارائه درمان مناسب ضروری است.
با پیشرفت علم پزشکی، دسته‌بندی دیابت نیز تغییر می‌کند. شناسایی دیابت مرتبط با سوء‌تغذیه به‌عنوان دیابت نوع 5، بحث‌های تازه‌ای را برانگیخته است. این اقدام گامی مهم در جهت درک بهتر و مراقبت جهانی، به‌ویژه در کشورهای کم‌درآمد به شمار می‌آید.
تصاویر نویسندگان دیدگاه از Gravatar گرفته می‌شود.