لباس محلی ایرانیان به تنوع جنوب تا شمال و اصالت غرب تا شرق

لباس محلی ایرانیان به تنوع جنوب تا شمال و اصالت غرب تا شرق است چرا که برعکس اکثر دیگر نقاط آسیا و حتی دنیا، لباس و پوششی خاصی برای تمام مردم ایران تعریف نشده است که بتواند ویترین و نماد پوشش ایرانیان شود، در واقع در هر منطقه و قوم از ایران یک لباس محلی برای فرهنگ تعریف شده است؛ وقوع رنگین کمانی وسیع با فرهنگ و زبان و علایق و سلایق مختلف به سختی می‌تواند یک پوشش واحد را رقم بزند، این دقیقاً یکی از همان چند دلیل تفاوت ساختاری و بنیادی ایران با دیگر کشور‌هاست که البته اوج پتانسیل و استعدادها را در این پهنه به رخ می‌کشاند.

لباس محلی گیلکی‌ها

شما وقتی در مناطق شمالی باشید، لباس محلی گیلکی‌ها را می‌بینید که شامل یک کت پشمین ولی خشن بافت است که به اصطلاح چوخا می‌گویند، شلوار نیز کاملا پشمی و لیفه‌ای تا میان ساق پا رفته و با کلاهی نمدی و چوموش ترکیب منظم پوشش را شکل می‌دهد؛ تاریخچه لباس گیلکی‌ها را اگر دنبال کنیم شاید به سبک و سیاق امروزی که ما‌ می‌بینیم نباشد اما خیلی دورتر از شکل امروزی هم نبوده است.

تاریخ گواهی داده است که زندگی بیش از چهار هزار سال است در گیلان طول دارد، با استناد به اشیاء کشف شده لباس زنان محلی این منطقه یک روسری یا همان سربند بسیار بزرگ چیزی به مانند همین لباس امروزی داشته اند و یک روبند که آن را دور پیشانی و با گره‌ای به پشت سر می‌بستند، مابقی روبند یا روسری محجب سینه و دوش زنان بود با زیورآلاتی که بنظر به پولک امروزی شباهت فراوان داشت؛ لباس مردان گذشته گیکلی هم متشکل از یک کلاه نمدی بافته شده از پشم و یک پیرهن آستین کوتاه برای راحتی در انجام امور، شلواری گشاد و کوتاه و مشبه به دامن، و یک کمربند پهن‌ و محکم برای نگه داشتن لباس ریتم می‌گرفتند.

لباس محلی ترکمن

کمی پایین‌تر از گیلکی‌ها و مناطق گیلکی ترکمن‌ها هستند، پوشاک و لباس محلی بانوان ترکمن کلاهکی بزرگ دارد که استوانه‌ای است و پیراهنی بلند و البته ساده که بیشتر با رنگ‌های شاد است مانند رنگ زرشکی، بنفش، شلوار این پوشش نیز دمپایی تنگ دارد و از یک پارچه مرغوب و معمولا دست بافت است و در میان پا برای ظاهر بهتر و حجاب کافی معمولا گشاد است، قبایی نیز که بازهم برای حجاب بهتر و پوشاندن دست و … است وجود دارد، روسری هم به اندازه و فرم یک چادر که لبه‌های آن ریش دار بوده، به همراه کفشی که اغلب از چرم خالص است، این لباس خاص و بسیار زیبا را به عنوان یکی از دیگر پوشش‌های ایران معرفی می‌کند.

لباس محلی کردی

کردها علق خاصی به حفظ لباس و فرهنگ اصیل خود دارند به طوری که طبق شواهد لباس محلی امروزی آن‌ها چند صد سال است که به این شکل است و به نظر تغییرات کم یا حتی بدون تغییر بوده است، یکی از مزیت‌های لباس کردی تنوع در رنگ آن‌هاست به نحوی که یک فرد می‌تواند از رنگ.های مختلف یه نوع را انتخاب کند؛ لباس زنان کرد از پیراهن بلندی که از بالا تا نزدیکی پنجه پا آمده است و تزئین شده از پولک‌هایی براق و به همراه یک جلیقه که سوخمه نامیده می‌شود تشکیل شده است، لباس مردان کرد نیز چوخه، پانتول، ملکی لفکه سورانی و کله بال است.

لباس محلی بختیاری

بختیاری‌ها از قدیمی‌ترین ساکنان ایرانند، تمامی فرهنگ، زبان و رفتار مراسمات آن‌ها نیز به گونه‌ای برگفته یا ادامه دهنده ایرانیان باستان است، یکی از زیباترین لباس‌های محلی ایران و حتی آسیا را که فلسفه خاصی را نیز در خود جای داده است متعلق به بختیاری‌هاست؛ چوخای بختیاری یک نوع روپوش یا قبا است که تا زانو می‌اید و از دو رنگ سیاه سفید است که بافته شده از پوشش دام آن‌هاست و شکل بافتی شبیه به نمد دارد با این تفاوت که بسیار خوش نقش‌تر و ریزتر کار شده است، برخی تاریخ شناسنان و متخصان ریتم رنگ‌های سیاه و سفید به کار برده شده در چوخا یا همان چوقا را برگرفته از مقبره کوروش هخامنشی دانسته‌اند و برخی دیگر برگرفته از زیگورات چعازنبیل دانسته‌اند.

شلوار محلی بختیاری یک شلوار راحت و بسیار گشاده است به طوری که دمپای آن تا نیم متر هم گشاد است، کلاه خسروی نیز کلاه مخصوص بختیاری‌هاست که آن هم به نوعی نمد باف است و پس و پیش ندارد و تنها در غم و شادی یا موارد اینچنینی توسط مردان پس و پیش بر سر گذاشته می‌شود، گیوه ملکی نیز نام کف پوش متعلق به این نوع پوشش است؛ لباس محلی زنان بختیاری نیز از یک لچک که تنها به این نوع لباس و بختیاری هاست و برای نگه داری موها و زیر مینا استفاده می‌شود و خود مینا که یک روسری بزرگ و پهن است و با پولک‌های براق و زیاد در هم آمیخته است، روپوش و لباس نیز بسیار بلند و معمولا تا پنجه درازا دارد و رنگ‌های متنوعی را دارد.

لباس محلی قشقایی

پوشش قشقایی نیز مانند بسیاری از دیگر پوشش‌های ایرانی به تقریب یک شکل و حالات را دارد و متشکل شده از روپوش و کلاه و شلوار معمولا گشاد است اما با کمی تفاوت؛ مردهای قشقایی پیراهنی بی یقه و سفید به همراه شلواری گشاد و سیاه که دمپایش با یک کش یا پارچه جمع شده است و یک قبا که جلویش با کمربند مخصوص و معمولا پهن از نوع پارچه بسته می‌شود، و کلاهی گرد از نوع نمدی برسر می‌کنند.

لباس محلی زنان قوم قشقایی نیز به مانند لباس زنان برخی اقوام ایرانی و به دلایل روحیه و نشاط زنان تنوع زیادی در رنگ دارد. دامن چند لایه‌ای، قیناق با شکاف‌های در دو سمت و ژاکت کوتاه که ارخالق نیز گفته می‌شود پوشش زیبای زنان قشقایی است.

لباس محلی بلوچی

اولین نکته که برای این لباس جلب توجه می‌کند گران بودن لباس زنان بلوچ است که با عنوان گران‌ترین لباس‌های کشور از آن یاد می‌شود، مردم بلوچ بسیار زحمتکش و از فرهنگ اصیل ایرانی برخوردارند و این برهورداری از فرهنگ اصیل را می‌توان در نقش و نگار لباس‌ها و منش آن‌ها به وضوح مشاهده کرد، یکی از دیگر موارد جلب توجه این لباس تفاوت در فهوای آن است، در نگاه افراد غیر بلوچ به سختی می‌توانند اختلاف لباس‌های بلوچی را پیدا کنند اما خود بلوچی‌ها با یک نگاه به نوع دوخت می‌توانند بفهمند لباس متعلق به کدام شهر دیار خود است.

لباس محلی بلوچی از یک پیراهن بلند و شلوار گشاد و بسیار پرچین همراه با لنگی است که دور سر خود می‌بندند. لباس زنانه مردم بلوچ نیز شبیه لباس مردانه آنهاست با فرق اینکه بخش‌هایی از سر آستین، سر شلوار و قسمت پیش سینه و جلوی پیراهن با نقش‌های بسیار حیرت‌ انگیزی تزئین و متشکل شده است.

این‌ها تنها چند نمونه از چند ده ها نوع لباس‌های محلی مناطق مختلف ایران است، این تنوع آنقدر زیاد است که چندصد خط و صفحه هم نمی‌تواند بازگوی هرآنچه که لازم و باید است را شرح دهد، اما آنچه مسلم است این است که لباس‌هایی محلی هرکدام می‌تواند زمینه ساز حجم عظیمی از درآمدزایی و معرفی یک فرهنگ غنی در گوشه‌ای از ایرانمان‌ به جهان گیتی باشد؛ در روزهایی که غرب فرهنگ و پوشش خود را با فشار رسانه‌ای در حال گسترش به تمامی دنیا است حفظ و توجه به به هریک از این لباس‌ها و استفاده در معابر و مکان‌های رسمی می‌تواند تبلیغ و معرفی فرهنگ هر قومی باشد.