10 حقیقت جذاب درباره سیاره زهره که از آنها خبر ندارید

ناهید یا زهره که از نظر نزدیکی به خورشید، دومین سیاره سامانه خورشیدی بوده، دارای جوی ضخیم و مات است که از مشاهده سطح آن توسط تلسکوپ‌های نوری و کاوشگرهای فضایی مداری جلوگیری می‌کند. اما این مورد مانع دانشمندان زمین برای نقشه‌برداری از سطح زهره نشد؛ زیرا آنها از رادار استفاده کردند تا زیر ابرهای زهره را آشکار کنند. در این مطلب 10 حقیقت جذاب درباره سیاره زهره را با شما به اشتراک می‌گذاریم که احتمالاً از آنها خبر ندارید.

1. زهره قربانی اثر گلخانه‌ای مهارنشده است

جو زهره عمدتاً از دی‌اکسید کربن تشکیل شده است؛ یکی از گازهایی که گرما را به دام می‌اندازد و اثر گلخانه‌ای ایجاد می‌کند. دی‌اکسید کربن حدود 96 درصد جو زهره را تشکیل می‌دهد و 4 درصد باقی‌مانده نیتروژن است.

به دلیل وجود مقدار زیادی از این گاز در جو سیاره، اثر گلخانه‌ای در زهره مدت‌ها پیش از کنترل خارج شده و دمای سطح آن را به شدت بالا برده است.

علت حجم زیاد دی‌اکسید کربن و نیتروژن در جو، فعالیت‌های آتشفشانی شدید در روزهای اولیه سیاره و رویدادهای بازسازی سطحی ناشی از حرکت صفحات تکتونیکی بود که هر دو مقدار زیادی دی‌اکسید کربن آزاد کردند. امروزه، سطح زهره ثابت است و سیاره دیگر فعالیت آتشفشانی گذشته را ندارد.

جو زهره بسیار متراکم و ضخیم است؛ چیزی حدود 90 برابر متراکم‌تر از جو زمین. ابرهای آن نیز از اسید سولفوریک تشکیل شده‌اند. این وزن بالا باعث افزایش فشار سطحی به مقادیری معادل حدود 900 متر زیر سطح اقیانوس‌های زمین می‌شود که معادل حدود 1350 پوند بر اینچ مربع (PSI) است.

این فشار آن‌قدر زیاد بود که چندین کاوشگر را که وارد جو سیاره شدند، خرد کرد و مأموریت‌های سطحی بعدی باید به‌طور ویژه طراحی می‌شدند تا فشار شدید سطحی را تحمل کنند.

2. زهره داغ‌ترین سیاره منظومه شمسی است

یکی دیگر از حقایقی که باید درباره سیاره زهره بدانید این است که اثر گلخانه‌ای کنترل‌نشده، که احتمالاً در گذشته دور سیاره آغاز شده، دمای سطح را به 870 درجه فارنهایت (حدود 466 درجه سانتی‌گراد) رسانده و سطح آن را به داغ‌ترین نقطه در منظومه شمسی (به‌جز خورشید) تبدیل کرده است. حتی عطارد، نزدیک‌ترین سیاره به خورشید، این‌قدر داغ نیست و دمای سطح آن در روز حدود 800 درجه فارنهایت (427 درجه سانتی‌گراد) است.

3. زهره بیشترین تعداد آتشفشان‌ها را در منظومه شمسی دارد

مأموریت ماژلان که تقریباً کل سطح زهره را با رادار نقشه‌برداری کرد، در ابتدا حدود 1660 آتشفشان در سطح زهره کشف کرد. این تعداد بیشتر از تعداد آتشفشان‌های زمین است که بین 1350 تا 1500 سازه آتشفشانی تخمین زده می‌شود.

اما پس از آنکه دانشمندان داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط مأموریت ماژلان را بیشتر بررسی کردند، تعداد نهایی به بیش از 85000 آتشفشان افزایش یافت! بر اساس مطالعه‌ای که اخیراً در مجله Nature منتشر شده است، تقریباً همه آن‌ها غیرفعال هستند و کمتر از 40 مورد اثاری از فعالیت نشان می‌دهند.

4. طولانی‌ترین مدت بقای یک فضاپیما در زهره کمی بیش از دو ساعت است

تمام آن فشار، دماهای بالا که برای ذوب فلزات خاص کافی بوده و اثر خورنده دی‌اکسید کربن محیطی فوق‌العاده نامناسب برای فرودآورها ایجاد کرده است. طولانی‌ترین مدت بقای یک فضاپیما در سطح زهره فقط کمی بیش از دو ساعت بوده است!

فضاپیمای مذکور ونرا 13 بود که توسط اتحاد جماهیر شوروی ساخته شد. این فضاپیما در مارچ 1982 روی سطح زهره فرود آمد و 127 دقیقه دوام آورد. اگرچه این فضاپیما مدت زیادی دوام نیاورد، موفق شد صدای بادهایی که در سطح سیاره می‌وزند را ارسال کند. این نخستین باری بود که یک فضاپیما صداهایی از سیاره‌ای دیگر منتقل کرد.

5. زهره و زمین از نظر اندازه و ساختار شبیه به هم هستند

یکی دیگر از موارد جذابی که باید درباره زهره بدانید، این است که این سیاره و زمین از نظر اندازه بسیار شبیه هستند. در حالی که قطر زهره 7521 مایل (12104 کیلومتر) بوده، سیاره ما فقط کمی بزرگ‌تر است و قطری برابر با 7926 مایل (12756 کیلومتر) دارد.

این دو سیاره همچنین ترکیب داخلی مشابهی داشته و زهره فقط حدود 2 درصد کمتر از زمین چگالی دارد. کوچک‌تر و متراکم‌تربودن زهره به این معناست که گرانش سطح آن (8.87 متر بر مجذور ثانیه) کمی کمتر از زمین (9.807 متر بر مجذور ثانیه) است.

6. زهره، قمر یا میدان مغناطیسی داخلی ندارد

زهره و عطارد تنها سیارات منظومه شمسی هستند که قمر ندارند. با وجود شباهت زهره به زمین از نظر اندازه و ساختار و هسته فلزی مذاب جزئی، این سیاره میدان مغناطیسی داخلی ندارد.

طبق یک مطالعه در سال 2002، دلیل چنین امری این است که زهره در 500 میلیون سال گذشته فاقد تکتونیک صفحه‌ای بوده است که مانع از همرفت هسته می‌شود. همرفت هسته عامل اصلی ایجاد اثر دینام است که انرژی جنبشی همرفت را به انرژی مغناطیسی تبدیل کرده و میدان مغناطیسی داخلی زمین را ایجاد می‌کند.

زهره دارای یک میدان مغناطیسی ضعیف است که توسط تعامل میان میدان مغناطیسی خورشید و جو سیاره ایجاد می‌شود و نوعی میدان مغناطیسی به نام میدان مغناطیسی القایی را شکل می‌دهد.

7. یک روز در زهره طولانی‌تر از یک سال آن است

از دیگر حقایق جالب درباره سیاره زهره است که به‌طور غیرمعمولی آهسته به دور محور خود می‌چرخد. در واقع، این سیاره سریع‌تر از آنکه یک چرخش کامل به دور محور خود انجام دهد، به دور خورشید می‌چرخد. به این ترتیب، یک سال زهره‌ای حدود 224.7 روز زمینی طول می‌کشد، در حالی که یک روز زهره‌ای 243 روز زمینی به طول می‌انجامد!

8. فقط ماه در آسمان شب از زهره درخشان‌تر است

زهره سومین جسم طبیعی درخشان در آسمان است. در طول روز، خورشید بر آسمان حکمرانی می‌کند، اما در شب، تنها ماه از زهره درخشان‌تر است.

9. ممکن است زهره میزبان حیات باشد، اما نه روی سطح خود

دمای بسیار بالای سطح، فشار عمیق شبیه اقیانوس و محیط خفه‌کننده روی سطح به این معناست که به احتمال خیلی زیاد، زهره نمی‌تواند روی سطح خود حیات را میزبانی کند. با این حال، در ابرهای بالای زهره ممکن است حیات راهی برای بقا یافته باشد.

ابرهای زهره که از اسید سولفوریک تشکیل شده‌اند حاوی آب و مواد مغذی هستند که ممکن است از حیات میکروبی حمایت کنند. ابرهای زهره برخلاف سطح آن، در نور خورشید غوطه‌ور هستند.

10. زهره در خلاف جهت دیگر سیارات می‌چرخد

زهره تنها سیاره در منظومه شمسی است که برخلاف جهت دیگر سیارات به دور محور خود می‌چرخد. این چرخش معکوس به نام «چرخش رتروگراد» شناخته می‌شود.

چندین نظریه تلاش می‌کنند این پدیده عجیب را توضیح دهند و هر کدام به نوبه خود جالب هستند.

یکی از نظریه‌های اولیه از دهه 1960 می‌گوید که زهره در اوایل عمر خود با یک جسم آسمانی عظیم برخورد کرده است. زاویه برخورد به قدری دقیق بوده که باعث شده زهره جهت چرخش خود را معکوس کند.

این نظریه به نظر دور از ذهن می‌رسد. اگرچه حادثه‌ای مشابه برای زمین در روزهای اولیه‌اش اتفاق افتاده است (که احتمالاً باعث شکل‌گیری ماه شده است)، محاسبات انرژی لازم برای معکوس‌کردن چرخش زهره نشان می‌دهد که چنین برخوردی می‌توانست کل سیاره را نابود کند. به عبارت دیگر، اگرچه از نظر فنی احتمال این اتفاق وجود دارد، این نظریه به احتمال زیاد اشتباه است.

نسخه جایگزین این نظریه بیان می‌کند که این جرم به اندازه خود ناهید اولیه بود. در دوران تولدش به زهره برخورد کرد و مانند آنچه که در زمان شکل‌گیری ماه برای زمین اتفاق افتاد، این دو جرم با هم ادغام شدند و به زهره فعلی تبدیل شدند. اما به جای ایجاد یک ماه، ضربه باعث شد زهره اصلاح‌شده به سمت عقب بچرخد.

نظریه دیگری که مربوط به دهه 1970 است، بیان می کند که زهره چرخش خود را تغییر نداده، بلکه قطب های خود را تغییر داده است. به طور خلاصه، در حالی که اورانوس به سمت خود کج شده، زهره 180 درجه چرخیده است؛ بنابراین قطب جنوب آن در یک نقطه قطب شمال آن بود و بالعکس.

نظریه دیگری درباره این سیاره بیان می‌کند که زهره به تدریج چرخش خود را کند نموده و سپس شروع به چرخش در جهت معکوس کرده است. این کندشدن، به دلیل تعاملات با میدان مغناطیسی عظیم خورشید همراه با «جزرومدهای جوی» رخ داده است. پس از توقف کامل سیاره، جو آن شروع به چرخش رتروگراد کرده و کل سیاره نیز این روند را دنبال کرد. با توجه به اینکه زهره به‌آهستگی به دور محور خود می‌چرخد، این نظریه کمی منطقی به نظر می‌رسد.

متأسفانه، ما هرگز به‌طور قطع نخواهیم دانست که چه چیزی باعث شده زهره برخلاف جهت بیشتر سیارات بچرخد. برای درک دقیق این موضوع، باید به میلیاردها سال پیش و زمانی که زهره در دوران جوانی خود بود، سفر کنیم. چراکه هر یک از این نظریه‌ها به مجموعه‌ای متفاوت از شرایط اولیه نیاز دارند—مانند سرعت چرخش سیاره، میزان انحراف محوری و اندازه و جرم در زمان شکل‌گیری—تا قابل‌قبول باشند. آنچه می‌دانیم این است که هرچه باعث این پدیده شده، به احتمال زیاد میلیاردها سال پیش رخ داده است.

• با چرخه حیات ستاره ها آشنا شوید
• چند ایستگاه فضایی در فضا وجود دارد؟
• چرا فضای کهکشانی سیاه به نظر میرسد؟