هنر آنامورفیک و اسرار پنهان در آثار هنرمندان رازورز

هنر آنامورفیک از تلاش هنرمندان جسور و رازورز برای پیوند نقاشی و فیزیک پرده برمی‌دارد. هنری که محمل اسرار مگو و پیام‌های مهم برای مخاطبان خاص خود است.

می‌گویند یک تصویر بهتر از هزاران کلمه است ولی شاید تصویری با پیام‌های سری از آن نیز بهتر باشد. به‌ویژه که باورها و عقایدی است که نمی‌توان آن‌ها را مستقیماً بیان کرد و تنها باید به اهل آن برسد. در عین حال بشر همیشه کنجکاو، از کشف اسرار لذت می‌برد و باید گفت کسی که در گام آخر کشف رازها است بهترین مستمع نیز هست.

هنر آنامورفیک

البته شاید نام هنر یا نقاشی آنامورفیک یا واریخت‌سازی کمتر شناخته شده باشد و‌لی اغلب ما در طول روز حداقل با یک چشم‌انداز آنامورفیک مواجهه می‌شویم.

تصاویری از قبیل هشدار و علائم راهنمایی و رانندگی که روی زمین کشیده می‌شوند، مانند تصویر دوچرخه در مسیرهای دوچرخه‌سوار که در نگاه اول ظاهری نامتناسب و عجیب دارند از خانواده هنر آنامورفیک هستند.

آنامورفیک کلمه‌ای برگرفته از زبان یونانی است که‌ از دو بخش آنا و مورف تشکیل شده که تقریباً اشاره به تعریف علمی این آثار است. شاید برجسته‌ترین تاثیر و علت این هنر فرصت شگفت زده کردن مخاطب و انتقال اسرار مگو است ولی در کنار آن علم پرسپکتیو نیز فرصت کمال و رشد پیدا کرده و البته تاثیر عمیق این دانش بر هنرهای دیگر همچون معماری یا حتی سینما بر کسی پوشیده نیست. از دیگر هنرهای مشابه هنر آنامورفیک می‌توان به هنر فریب چشم نیز اشاره کرد که به مخاطبان احساس و توهم بعد‌و‌عمق را القا می‌کند.

انواع هنر آنامورفیک

پرسپکتیو آنامورفیک یا واریخت‌سازی هنری است که در آن هنرمندان با پیش‌بینی و محاسبه پرسپکتیو خطی تصاویر خود را طراحی می‌کنند. در‌ این گونه آثار زاویه و مقیاس کاملا متفاوت است. به‌ویژه اگر مستقیم به اثر نگاه شود به‌راحتی قابل درک نیست ولی هنگامی‌که از زاویه دید درست به نقاشی نگاه کنید، تصویر کاملا واضح می‌شود.

به‌طور کلی می‌توان گفت دو نوع تصاویر آنامورفیک وجود دارد. تصاویری که نیاز به‌وسیله خاصی برای دیدن ندارند و تصاویری که نیاز به وسیله‌ای برای دیدن دارند. یا به عبارتی:

• تصاویرآنامورفیک وابسته به زاویه دید
• تصاویر آنامورفیک وابسته به بازتاب

برای درک تصاویر آنامورفیک وابسته به بینایی باید از یک زاویه دید خاص و معمولاً غیر‌معمول به اثر نگاه کرد تا متوجه منظور هنرمند شد.

در تصاویر آنامورفیک وابسته به بازتاب‌ها از یک آینه ویژه کمک گرفته می‌شود. آینه‌ها در مدل‌های مختلف از قبیل استوانه‌ای، مخروطی، هرمی و منشوری به مخاطب کمک می‌کنند تا راز اثر آنامورفیک را کشف کند.

این آینه‌ها باید باتوجه‌به طراحی و فرم اثر باید در جای مناسب قرار گیرند تا مفید فایده باشند.

آینه استوانه‌ای معمولاً در کنار این تصاویر قرار می‌گیرد تا راز آن‌ها برملا می‌شود، درحالی‌که آینه‌ٔ مخروطی و منشور در وسط آثار قرار می‌گیرند تا راز نقاش برملا شود.

هنر آنامورفیک چگونه پا به‌دنیای هنر گذاشت

تاریخچه تصاویر آنامورفیک طولانی و پیچیده است و آثار آن در طی اعصار گذشته بیشتر گمنام و دور ازنظر مانده‌ است. شاید علت اصلی آن مربوط‌به نفس این هنر و قابلیت پنهان‌سازی پیام‌ها در آن باشد. مسلما در دوران گذشته همانند امروز درک عمومی از پرسپکتیو ویژگی‌های آن در میان مردم نبوده و چه‌بسا آثاری ارزشمند ازاین‌دست به‌راحتی پامال شده باشد؛ لیکن می‌توان نگاهی گذرا به تاریخ آثار آنامورفیک داشت

احتمالاً نخستین تلاش‌ها برای خلق این آثار را بتوان در سال‌های ۱۴۲۰ یا پیش از رنسانس پیدا کرد. دورانی که هنرمندان در حال کشف توانایی خواص خطوط و تاثیرات ژرف‌نمایی بودند.

نخستین اثر شناخته شده در این سبک را می‌توان در میان یادداشت‌های لئوناردو داوینچی شهیر پیدا کرد. این اثر آنامورفیک در کتاب قوانین آتلانتیک از داوینچی به‌یادگار مانده‌ است.

کتاب قوانین آتلانتیک مجموعه ارزشمندی از تجربیات و طرح‌های داوینچی است که از ماحصل سال‌ها تجربه و تلاش لئوناردو گِردآوری شده تا به نام وی در طی اعصار باقی بماند.
در این اثر لئوناردو داوینچی سعی کرده تا سر یک کودک در سبک آنامورفیک نقاشی کند.

شکوفایی تصاویر آنامورفیک

به‌جرأت می‌توان گفت که هانس هولباین بود که با هنر خود جانی دوباره به این سبک نقاشی داد. او با خلق اثر سفیران و اجرای یک جمجمه در میان آن توجه ویژه دیگران را به‌ قدرت و مهارت خود جلب کرد. جمجمه که در نگاه اول نامأنوس به‌نظر می‌رسد تنها از زاویه مناسب به‌ شکل اصلی خود دیده می‌شود و پیغام اسرارآمیز خود را به‌ مخاطب منتقل می‌کند.

درقرن شانزدهم هم هنرمندان دیگری نیز به این سبک علاقه نشان دادند. اثر برجسته و شگفت انگیز آندره‌آ پوتزو در زیر گنبد و طاق کلیسای سنت ایگناسیو شهر رم یکی از این آثار برجسته است. این هنر کمابیش تا قرن ۱۷ دنبال می‌شد. در قرن هفدهم هنر معماری و رشد آن نیز در تقویت مفاهیم این سبک هنری مؤثر بود.

در میانه قرن هجدهم این شیوه توسط هنرمندان یعقوبی‌گرا نیز استفاده شد تا باوجود سانسورهای حکومت وقت در انگلستان بتوانند تصویری از پرنس چارلز مدعی تاج‌وتخت را به‌صورت پنهانی به نمایش بکشند و از آمال و آروزهای مگوی خود با دیگران صحبت کنند.

اخیراً نیز هنر آنامورفیک مورد توجه ویژه بنگاه‌های تبلیغاتی قرار گرفته و در گوشه کنار شهر می‌توان ‌آثار مهیج‌تری را دید و لذت برد.

دیگر آثار آنامورفیک

در کنار آثار نقاشان می‌توان از تندیس‌های که براساس اصول هنر آنامورفیک ساخته می‌شوند نیز یاد کرد. توانایی استفاده از ظرفیت نمایش احجام و فرم‌های پیچیده نیاز به دانش بیشتری دارد و البته نتایج درخشان‌تری هم به‌‌‌ دنبال خواهد داشت. درعین‌حال که ثابت می‌کند این هنر همچنان می‌تواند در اعصار آینده نیز شگفتی‌آفرین باشد و با خلاقیت و دانش بیشتر در قالب‌های بدیع ارائه شود.

امروزه برای شروع کار در این سبک راه چندان سختی در پیش‌روی علاقمندان نیست. اکنون نقاشی آنامورفیک به آسانی توسط نرم‌افزارها نیز تولید می‌شوند. یک نمونه از این نرم‌افزارها ANAMORPH ME است که به‌راحتی فرصت تجربه خلق این آثار را به شما می‌دهد. شاید شما نیز با این روش استعدادی را در خود کشف کردید و در زمره هنرمندان برجسته روزگار ما در‌آمدید.