سوماتیک درمانی چیست؟ و چگونه از آن استفاده می‌ کنند؟

توسط محدثه تنها · 9 تیر 1403 · ۱۱ تیر ۱۴۰۳ · ۰

سوماتیک درمانی نوعی درمان جسمی مربوط به سلامت روان است که برای تروما و اختلالات مرتبط با استرس مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) با بررسی چگونگی تأثیر بدن بر ذهن طراحی شده است.

این رویکرد بدن محور، ریشه در این ایده دارد که بدن شما از نظر فیزیکی تجربیات عمیق دردناکی را در خود دارد و بیان می‌کند و با توجه به آن افراد می‌توانند تنش، ضربه و استرس را از بدن خود رها کنند. هدف اصلی این نوع درمان این است که پاسخ‌های بدن مربوط به تروما را اصلاح کند تا دیگر شما را تحریک نکنند.

به طور معمول، درمانگران آموزش‌دیده در این نوع درمان از تمرینات تنفسی، مدیتیشن، ماساژ، تجسم، و اشکال مختلف حرکت یا لمس برای کمک به کاهش پاسخ بدن شما به عوامل استرس‌زا استفاده می کنند.

انواع سوماتیک درمانی

هدف رویکرد‌هایی مانند CBT یا گفتار درمانی، ایجاد آگاهی از افکار و الگوهای رفتاری و تلاش برای تغییر آنهاست. اما زمانی که فردی درمان جسمانی را شروع می‌کند، مشاور یا درمانگر ابتدا روی بدن تمرکز می‌کند. هدف این نوع درمان این است که به افراد کمک کند تا از احساسات بدن خود آگاه شوند و سپس به آنها بیاموزد که چگونه در بدن خود احساس امنیت کنند تا بتوانند احساسات، خاطرات و افکار خود را کشف کنند. انواع مختلفی از سوماتیک درمانی وجود دارد که در اینجا رایج ترین رویکردهای آن آورده شده است:

تجربه جسمانی: این نوع درمان بر رفع علائم استرس، شوک و ضربه‌ای که در بدن جمع شده است، تمرکز دارد. در طول این درمان، شما یاد می‌گیرید که احساسات بدن را در یک فضای امن آزاد کنید تا دیگر به محرکی برای شما تبدیل نشود.

حساسیت زدایی از طریق حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR): در درمان EMDR، از شما خواسته می‌شود که تجربه‌های آسیب‌زا را در دوزهای کوتاه به خاطر بسپارید و در عین حال بر روی حرکات چشم خود بر روی یک محرک خارجی تمرکز کنید. هدف این رویکرد این است که به ذهن شما اجازه دهد تا از آسیب روانی به همان اندازه که بدن از آسیب فیزیکی بهبود می‌یابد، بهبود یابد.

هاکومی: این رویکرد درمانی از ذهن آگاهی یا آگاهی از وضعیت درونی و محیط اطراف خود برای التیام بدن و ذهن استفاده می‌کند. در طول جلسه، شما در حالت ذهن آگاه هستید تا به شما کمک شود احساسات خود را کشف کنید، آن‌ها را بشناسید و روی آن‌ها کار کنید.

درمان نوروسوماتیک: با درمان نوروسوماتیک، تنش‌های پنهان و درد فیزیکی در سیستم عصبی، سیستم اسکلتی و بافت‌های نرم شناسایی می‌شوند. سپس این درد و تنش با استفاده از ماساژ، وضعیت بدنی و تمرینات مختلف التیام می‌یابد.

روان درمانی حسی حرکتی: با ترکیب اصول روان درمانی با تکنیک هاکومی، درمان حسی-حرکتی به گونه‌ای طراحی شده است که به شما کمک می‌کند یک اتفاق آسیب‌زا را دوباره تجربه کنید و سپس پایان آن را در ذهن خود تغییر دهید.

فواید سوماتیک درمانی

هدف اصلی سوماتیک درمانی کمک به افرادی است که تروما یا موقعیت‌های ناراحت‌کننده خاصی را تجربه کرده‌اند تا ارتباط ذهن و بدن خود را دوباره بسازند و بتوانند به طور مؤثر با اثرات پس از ضربه برخورد کنند. هنگام گذراندن دوره‌های درمانی جسمانی، اغلب از افراد خواسته می‌شود تا احساسات فیزیکی همراه با احساساتشان را کشف کنند و عادت‌هایی را که در پاسخ به آن احساسات شکل می‌گیرند، کشف کنند.

اما سوماتیک درمانی می‌تواند به فرد کمک کند تا ترومای به دام افتاده در سیستم عصبی را رها کند. در نتیجه، احساسات منفی‌ای که فرد تجربه می‌کند مانند واکنش بیش از حد درمان می‌شود.

اگرچه تحقیقات در مورد مزایای این نوع درمان محدود است اما مطالعه‌ای نشان داد افرادی که درگیر درمان جسمانی بودند، کاهش قابل توجهی در اضطراب و علائم جسمانی خود داشتند. این افراد کم شدن مداوم علائم خود را در طول سه سال نشان دادند.

سوماتیک درمانی برای چیست؟

اگر به دنبال کاهش استرس در بدن خود در نتیجه تروما، PTSD یا سایر مشکلات سلامت روان مانند اضطراب یا افسردگی هستید، درمان جسمی می‌تواند برای شما مفید باشد. نه تنها ارتباط ذهن و بدن را تقویت می‌کند، بلکه می‌تواند انعطاف‌پذیری ایجاد کند و به شما کمک کند کنار آمدن با افکار و احساسات منفی را یاد بگیرید.

این هدف با بررسی احساسات فیزیکی و تنش از طریق تکنیک‌های مختلف مانند ماساژ، تنفس و آگاهی از بدن محقق می‌شود. بیشتر اوقات، سوماتیک درمانی برای افرادی استفاده می‌شود که با موارد زیر دست و پنجه نرم می‌کنند:

PTSD
ضربه
اندوه و فقدان
اعتیاد
اضطراب
افسردگی
بیش فعالی

تکنیک‌های به کار برده شده در سوماتیک درمانی:

سوماتیک درمانی هنوز یک شکل درمانی در حال توسعه است. در نتیجه، احتمالا در آینده تکنیک‌ها و رویکردهای مختلفی به این پروسه درمانی اضافه خواهد شد. در اینجا برخی از تکنیک‌های رایج‌تر مورد استفاده برای کمک به افراد برای شناسایی و ارتباط با احساسات، عواطف، افکار آورده شده است:

کار بر روی تنفس: این تکنیک شامل ریتم نفس کشیدن برای افزایش آگاهی از بدن می‌شود تا بتوانید خود تنظیمی را یاد بگیرید. همچنین ذهن و بدن را به هم مرتبط می‌کند که شامل عمل فیزیکی تنفس و عمل ذهنی تمرکز بر تنفس می‌شود.

آگاهی از بدن: به عنوان یکی از اولین گام‌ها در رهاسازی تنش از بدن، یاد می‌گیرید که نقطه‌های تنش را تشخیص داده و شناسایی کنید و در نتیجه افکار و احساسات خود را آرام کنید.

یکی شدن با زمین: این عمل، اتصال عمیق به بدن و زمین است. هنگامی که از زمین استفاده می‌کنید یا بدن خود را به زمین متصل می‌کنید، روی احساس کردن پاهای خود روی زمین تمرکز می‌کنید. این رویکرد سیستم عصبی شما را آرام می‌کند.

تیتراسیون: با استفاده از این تکنیک، از شما خواسته می‌شود که یک خاطره آسیب‌زننده را به خاطر بیاورید و در حین انجام این کار، تغییرات فیزیکی در بدن خود را مشاهده کنید. در نتیجه به این تغییرات در زمان وقوع آگاه خواهید شد و احساست خود را بهتر می‌توانید کنترل کنید.

آونگ: هنگام استفاده از آونگ، درمانگر شما را از حالتی آرام به حالتی که شبیه ضربه‌ای است که تجربه کرده‌اید راهنمایی می‌کند. و سپس شما را به حالت آرامش هدایت می‌کند. هدف این رویکرد این است که به شما بیاموزد چگونه خودتان به آن حالت آرام برسید.

لمس یا ماساژ: این تکنیک برای تحریک مستقیم سیستم عصبی خودمختار طراحی شده است. این به نوبه خود، بهبودی بدن را در جایی که در استرس و تجربیات آسیب‌زا نگه داشته است، تسریع می‌کند.

خطرات و عوارض جانبی

هر زمان که از درمانی استفاده می‌شود که افراد را ملزم به لمس کردن یا قرار گرفتن در موقعیت‌های صمیمی می‌کند، می‌تواند برای آن عوارضی هم وجود داشته باشد. در این درمان احتمالات ناشی از تفسیر نادرست لمس شدن، آسیب‌دیدگی مجدد، پسرفت و سوء استفاده وجود دارد. در نتیجه برخی از مردم استفاده از این نوع درمان را مورد انتقاد قرار می‌دهند.

علاوه بر این، وقتی افراد سابقه تروما دارند، خطر آسیب مجدد وجود دارد. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، می‌تواند آسیب و درد ناشی از ترومای اصلی را طولانی‌تر کند. اکثر کارشناسان توصیه می‌کنند که درمانگران در درمان افرادی که سابقه تروما دارند با احتیاط عمل کنند. همچنین خطر رگرسیون وجود دارد. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، فرد مورد درمان به درمانگر وابسته می‌شود و این رابطه شبیه رابطه والد-کودک می‌شود.

آیا سوماتیک درمانی کار می‌کند؟

تحقیقات موجود نشان می‌دهد که این درمان می‌تواند به ویژه در درمان افرادی که دچار PTSD هستند یا سطحی از تروما را تجربه کرده‌اند مفید باشد. مطالعه دیگری نشان داد که پس از استفاده از رویکردهای جسمی برای درمان، 44.1٪ از افراد دیگر علائم PTSD را نداشتند. همچنین چندین مطالعه دیگر نشان داده است که گنجاندن درمان جسمانی در یک برنامه درمانی می‌تواند در بهبودی، به ویژه همراه با تکنینک‌های زمین و لمس موثر باشد.