درباره شب یلدا (چله)، طولانی ترین شب سال ایرانیان
توسط محدثه تنها ·
· ۰
شب یلدا یا شب چله یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است که ریشه در باورهای باستانی ما درباره طبیعت و چرخه‌های آن دارد. این جشن، نماد پیروزی نور بر تاریکی و آغاز دوره جدیدی از رشد و شکوفایی است.
ریشه‌های باستانی شب یلدا:
- آیین مهرپرستی: یکی از ریشه‌های اصلی شب یلدا به آیین مهرپرستی برمی‌گردد. ایرانیان باستان اعتقاد داشتند که از این شب به بعد، روزها بلندتر می‌شوند و نور خورشید بر تاریکی پیروز می‌شود. به همین دلیل، این شب را به عنوان تولد دوباره خورشید جشن می‌گرفتند.
- میتراییسم: در آیین میتراییسم که از ایران به روم باستان راه پیدا کرد، نیز جشن‌هایی مشابه شب یلدا برگزار می‌کردند. این آیین بر اساس اعتقاد به خدای نور و روشنایی بود و شب یلدا را به عنوان نمادی از پیروزی نور بر تاریکی می‌دیدند.
- آیین‌های زرتشتی: در آیین زرتشتی نیز شب یلدا جایگاه ویژه‌ای داشت. زرتشتیان این شب را به عنوان نمادی از پیروزی اهورامزدا بر اهریمن می‌دیدند.
چرا شب یلدا (چله) را جشن می‌گرفتند؟
- تغییر فصل: در گذشته، مردم به طبیعت و چرخه‌های آن وابسته بودند. شب یلدا نشان‌دهنده کوتاه‌ترین روز سال و آغاز بلندتر شدن روزها بود.
- نماد امید: پس از یک دوره طولانی‌تاریکی، شب یلدا نویدبخش بازگشت نور و زندگی بود.
- گردهمایی و جشن: مردم در این شب دور هم جمع می‌شدند، غذا می‌خوردند، داستان می‌گفتند و شادی می‌کردند.
آیین‌ها و نمادهای شب چله:
- آتش: آتش نماد روشنایی و گرما بود و مردم در این شب دور آتش جمع می‌شدند.
- میوه و آجیل: استفاده از میوه‌هایی مانند انار و هندوانه و آجیل نماد فراوانی و برکت بود.
- فال حافظ: خواندن فال حافظ یکی از رسوم رایج شب یلدا بوده و هست.
شب یلدا در گذر زمان:
با گذشت زمان و تغییر دین و آیین‌ها، شکل و شمایل جشن شب یلدا نیز تغییر کرد اما همچنان این جشن در دل ایرانیان جایگاه ویژه‌ای دارد. امروزه شب یلدا فرصتی است برای خانواده‌ها که دور هم جمع شوند و از کنار هم بودن لذت ببرند.
اگرچه شب یلدا در سراسر ایران جشن گرفته می‌شود، اما هر منطقه آداب و رسوم خاص خود را دارد. در ادامه به برخی از این آداب و رسوم می‌پردازیم:
شب یلدا در تهران:
سفره آرایی: چیدن آجیل، میوه، شیرینی و هندوانه بر روی سفره هفت سین. اگرچه سفره هفت سین بیشتر در عید نوروز چیده می‌شود اما در برخی مناطق، چیدن سفره هفت سین کوچک در شب چله نیز مرسوم است.
فال حافظ: خواندن فال حافظ یکی از مهم‌ترین آداب شب یلدا در تهران است.
داستان‌گویی: قصه‌گویی و شعرخوانی از دیگر تفریحات در شب یلدا است.
شب یلدا در خراسان:
آجیل هفت مغز: آجیل شب یلدا در خراسان معمولاً شامل هفت نوع مغز مختلف است.
آش شله قلمکار: این آش خوشمزه یکی از غذاهای سنتی خراسان است که در شب یلدا پخته می‌شود.
فال حافظ و فال ورق: در خراسان، علاوه بر فال حافظ، فال ورق هم می‌گیرند.
شب یلدا در گیلان:
کاشتن سبزه: کاشتن سبزه در گیلان یکی از رسومات شب یلدا است.
آش سبزی: این آش خوشمزه یکی از غذاهای سنتی گیلان است که در شب یلدا پخته می‌شود.
موسیقی سنتی گیلانی: اجرای موسیقی سنتی گیلانی، مانند رقص‌های محلی، یکی از تفریحات شب یلدا در این منطقه است.
شب یلدا در آذربایجان:
قورمه سبزی: این غذا یکی از غذاهای اصیل ایرانی است که در شب یلدا یا چله در این منطقه پخته می‌شود.
تزئین خانه: تزئین خانه با شمع و چراغ یکی از آداب شب یلدا در آذربایجان است.
آوازهای محلی: خواندن آوازهای محلی و رقص‌های محلی از دیگر تفریحات شب یلدا در این منطقه است.
در هر منطقه‌ای، آداب و رسوم شب یلدا ممکن است متفاوت باشد، اما همه این آداب و رسوم نشان‌دهنده اهمیت این شب در فرهنگ ایرانی است. در نهایت، شب یلدا نه تنها یک جشن کهن است، بلکه نمادی از هویت ملی ایرانیان و پیوند دهنده نسل‌های گذشته و حال است.
شب یلدا در جنوب و جنوب شرق ایران
در جنوب شرق ایران، به ویژه استان‌های سیستان و بلوچستان و هرمزگان، شب یلدا با حال و هوایی خاص برگزار می‌شود.
خوراکی‌های محلی: در این مناطق، استفاده از خرما، ماهی و غذاهای دریایی در سفره شب یلدا بسیار رایج است. همچنین، نان‌های محلی مانند نان بلوچی و نان توموک نیز از جمله خوراکی‌های محبوب این شب هستند.
موسیقی و رقص محلی: اجرای موسیقی محلی و رقص‌های آیینی، از جمله بخش‌های جدایی‌ناپذیر شب یلدا در جنوب شرق ایران است.
روشن کردن آتش: در برخی مناطق، به خصوص در مناطق عشایری، روشن کردن آتش در شب یلدا رایج است.
آیا آداب و رسوم خاصی برای شب یلدا در شهر خود دارید؟ آن را با ما به اشتراک بگذارید.
تصاویر نویسندگان دیدگاه از Gravatar گرفته می‌شود.