نکات جالب و مرموزی درباره شمالی‌ترین نقطه یخبندان زمین: قطب شمال

قطب شمال در شمالی‌ترین نقطه از کره زمین واقع است. این منطقه خارق‌العاده‌ترین، مرموزترین و مبهم‌ترین بخش از سیاره ما به حساب می‌آید. قطب شمال متشکل از: اقیانوس اطلس، دریاهای مجاور آن، بخش‌هایی از آلاسکا (ایالات متحده)، بخش شمالی کانادا (کانادا)، فنلاند، گرینلند (دانمارک)، ایسلند، نروژ، روسیه و سوئد می‌باشد که یک ششم از سطح کره زمین را دربرمی‌گیرد.

شرایط، آب و هوا، حیات و نکات مربوط به قطب شمال:

درحالی‌که قطب جنوب زمین بر روی پوسته خاکی از کره زمین واقع شده است، قطب شمال در وسط اقیانوس منجمد شمالی قرار دارد، جایی که آب‌های آن تقریبا به صورت دائم با قطعات یخ دریا پوشانده شده است و همواره در حال جابه‌جایی‌اند. این امر باعث شده است تا هیچ ایستگاه دائمی بر روی آن موجود نباشد. هیچ کشوری صاحب و یا متعلق به قطب شمال و مناطق اقیانوس اطلس شمالی اطراف آن نیست. در سال 1958، با قرار گرفتن یک زیردریایی آمریکایی بر زیر لایه یخی قطب شمال واقع در اقیانوس اطلس، ثابت شد که این ورقه یخی بر روی آب واقع شده است و به هیچ سطح خاکی‌ای متصل نیست.

قطب شمال تقریبا به طور کامل از آب پوشیده شده که بیشتر آن یخ‌زده است و دارای: یخچال‌ها، کوه‌های یخی و آب شیرین یخ‌زده می‌باشد. در واقع یخچال‌ها و کوه‌های یخی این منطقه، 20 درصد از کل ذخایر آب شیرین زمین را تشکیل می‌دهند. با این حال اکثرا دارای آب شور حوزه اقیانوس اطلس می‌باشد.

برخی قسمت‌های سطح اقیانوس، در تمام طول مدت سال یا کمی کمتر از آن یخ‌زده می‌ماند. آب‌های یخ‌زده از دریاها در قطب شمال را یخ دریا می‌نامند. اغلب سطح یخ دریاها، توسط لایه ضخیمی از برف پوشیده شده است. سطح زمین در داخل قطب شمال، عمدتا لایه منجمد دائمی (یخ زیرزمینی دائمی) فاقد درخت است که توندراها را شامل می‌شود.

تاریخچه کلی:

قطب شمال بر روی زمین به دو بخش: قطب شمال جغرافیایی و قطب شمال مغناطیسی تقسیم می‌شود. هر دو این مناطق در شمال کره زمین واقع شده‌اند. شمالی‌ترین نقطه سطح زمین، همان قطب شمال جغرافیایی است که با نام شمال واقعی نیز شناخته می‌شود. در 400 کیلومتری جنوب قطب شمال جغرافیایی نیز، قطب شمال مغناطیسی قرار گرفته است. با این حال به دلیل دائما در حرکت بودن قطب شمال مغناطیسی، مکان آن حتی به صورت روزانه در حال تغییر است. این منطقه، نقطه تمرکز  میدان مغناطیسی زمین است. همان نقطه‌ای که قطب‌نماهای مغناطیسی قدیمی آن را نشان می‌دهند.

واژه Arctic به معنی قطب شمال، از کلمه‌ یونانی Arktos به معنی خرس برگرفته شده است. این کلمه به دو صورت فلکی در آسمان شب شمالی برمی‌گردد: Ursa Major (خرس بزرگ) و Ursa Minor (خرس کوچک) که شامل ستاره قطبی (Polaris) نیز می‌شوند.

شرایط اقلیمی:

آب و هوای قطب شمال دارای زمستان‌های خیلی سرد و تابستان‌های سرد است. در زمستان متوسط دما 40- درجه سلسیوس است و رکورد سردترین دمای ثبت شده 68- درجه سلسیوس می‌باشد. حتی شمالی‌ترین نقطه از زمین هم تحت تاثیر گرم شدن جهانی زمین قرار گرفته که منجر به کوچک شدن یخ دریاها، کاهش یخ‌های ورقه یخی گریلند و آزادسازی متان به دلیل گرم شدن لایه منجمد دائمی اعماق زمین شده است.

شرایط نور و گونه‌های گیاهی:

به‌دلیل شیب زمین، قطب شمال در طول تابستان 24 ساعت نور خورشید و در طول زمستان 24 ساعت تاریکی را دریافت می‌کند. زندگی در این مکان، با دوره رشد کوتاه، همراه با ساعات نور طولانی و سپس تغییر به شرایط سرد و تاریک و پوشیده شده از برف، سازگار شده است. تقریبا 1700 گونه گیاهی در توندراهای این منطقه وجود دارد که شامل گیاهان گلده، درختچه‌های کوتاه، قارچ‌ها، گلسنگ‌ها، علف‌ها و سبزه‌ها می‌شود.

حیات حیوانات و انسان‌ها:

هزاران سال تکامل در قطب شمال، حیوانات را برای زندگی در آن و در یخ‌های دریا آماده کرده است.  حیوانات موجود در این منطقه شامل: گونه‌های مختلف گوزن‌های شمالی، گاوها و گوسفندها، سنجاب‌ها، موش‌ها، خرگوش‌ها، جغدها، قاقم‌ها، روباه‌ها، خرس‌های قطبی، خرس‌های گریزلی، گرگ‌ها و… می‌شود. پستانداران دریایی مختلفی نیز همچون: فُک‌ها، فیل‌های دریایی، گونه‌های مختلف نهنگ‌ها و دُلفین‌ها در این منطقه ساکن هستند. حشراتی مانند پشه‌ها و پروانه‌ها نیز در این بوم رایج هستند، به ویژه در فصل بهار و تابستان.

طبق نظر کارشناسان، انسان‌های اولیه در حدود 10,000 سال پیش سرزمین‌های شمالی را کشف کردند. شکارچیان و ماهیگیران قبیله «پروتو-اسکیمو» از اولین بومیان این منطقه بودند. اقلیت بومی قطب شمال هنوز هم در مسکن‌های سنتی اجداد خود زندگی می‌کنند و روش‌های سنتی زندگی، شیوه‌های اقتصادی و تجارت را همچون یادگاری ارزشمند حفظ می‌کنند. جمعیت کل قطب شمال در حدود 4 میلیون نفر می‌باشد.

توریسم:

آب و هوای این منطقه باعث شده تا قطب شمال از مکان‌های ممنوعه برای سفر و کشفیات باشد، با این حال مردم راه‌های مختلفی برای گردش در آن پیدا کرده‌اند. سفر به این نقاط هنوز هم وابسته به کشتی‌های یخ‌شکن است، کشتی‌هایی که بسیار قدرتمند بوده و قادرند تا کیلومترها یخ دریاها که گاها چندین متر قطر آن‌هاست را بشکنند. در سال‌های اخیر، انواع مختلفی از توریسم، تقریبا در تمام پهنه قطب به وجود آمده است.

منابع و معادن:

ثروتمندترین ذخایر طبیعی زمین در اعماق این سرزمین‌های شمالی مدفون است. منطقه قطب شمال منبعی بزرگ از مواد خام محسوب می‌شود و از محدود مناطق جهان که ذخایر هیدروکربن و منابع معدنی آن دست‌نخورده باقی مانده است، به حساب می‌آید. این خطه دارای بزرگ‌ترین رسوبات معدنی شامل: مس، سنگ معدن نیکل، پلاتینیوم و فلزات خاکی نادر، فسفر، کرومیوم، الماس، نقره، طلا و موارد بسیار دیگری می‌باشد.