راز پیوند شیمیایی میان انسان و گربه‌ها؛ هورمون عشق وارد عمل می‌شود
توسط مهرانه راجعی ·
· ۰
گربه ها معمولاً به داشتن روحیه‌ای مستقل شناخته می‌شوند، اما پژوهش‌های نوظهور نشان می‌دهد انسان ها با آن‌ها نوعی پیوند منحصربه‌فرد دارند که ریشه در شیمی مغز دارد.
ماده شیمیایی اصلی که در این فرایند نقش دارد، اکسی‌توسین است؛ هورمونی که اغلب به عنوان «هورمون عشق» شناخته می‌شود. این همان ماده‌ای است که هنگام در آغوش‌گرفتن نوزاد توسط مادر یا هنگام بغل‌کردن دوستان افزایش می‌یابد و حس اعتماد و محبت را تقویت می‌کند. اکنون تحقیقات نشان می‌دهند اکسی توسین در ایجاد پیوند میان گربه و انسان نیز اهمیت زیادی دارد.
اکسی‌توسین نقشی مرکزی در ایجاد پیوندهای اجتماعی، اعتماد و تنظیم استرس در بسیاری از حیوانات، از جمله انسان‌ها، ایفا می‌کند. در آزمایشی در سال 2005 مشخص شد که این ماده باعث می‌شود داوطلبان انسانی در بازی‌های مالی تمایل بیشتری برای اعتماد به دیگران داشته باشند. همچنین، اکسی‌توسین در انسان‌ها و حیوانات اثری آرام‌بخش دارد؛ زیرا هورمون استرس یعنی کورتیزول را سرکوب می‌کند و دستگاه عصبی پاراسمپاتیک (سیستم «استراحت و هضم») را فعال می‌سازد تا بدن آرام شود.
دانشمندان مدت‌هاست می‌دانند که تعامل دوستانه باعث آزاد شدن اکسی‌توسین در سگ‌ها و صاحبانشان می‌شود و یک چرخه بازخوردی دوطرفه برای ایجاد پیوند شکل می‌گیرد. با این حال، تا مدت‌ها اثر آن بر گربه‌ها چندان شناخته‌شده نبود.
گربه‌ها در ابراز محبت ظریف‌تر عمل می‌کنند. با این حال، صاحبانشان اغلب همان حس گرما، همراهی و کاهش استرس را گزارش می‌کنند که صاحبان سگ تجربه می‌کنند و مطالعات نیز به‌طور فزاینده‌ای این گزارش‌ها را تأیید می‌کنند.
برای نمونه، پژوهشگران ژاپنی در سال 2021 گزارش دادند که حتی جلسات کوتاه نوازش با گربه‌ها سطح اکسی‌توسین بسیاری از صاحبان را افزایش می‌دهد.
در آن مطالعه، زنان چند دقیقه با گربه‌های خود تعامل داشتند، در حالی که دانشمندان سطح هورمون آن‌ها را اندازه‌گیری می‌کردند. نتایج نشان داد تماس دوستانه (نوازش‌کردن گربه، صحبت با لحنی آرام) با افزایش اکسی‌توسین در بزاق انسان همراه بود، در مقایسه با زمانی که فرد در سکوت و بدون حضور گربه استراحت می‌کرد.
بسیاری از افراد متوجه شده‌اند که نوازش یک گربه خرخرکن آرامش‌بخش است و تحقیقات نشان می‌دهد این احساس تنها به خاطر نرمی موهای گربه نیست. عمل نوازش و حتی صدای خرخر می‌تواند باعث آزادشدن اکسی‌توسین در مغز شود.
مطالعه‌ای در سال 2002 دریافت که افزایش اکسی‌توسین ناشی از تماس ملایم با گربه به کاهش کورتیزول (هورمون استرس) کمک می‌کند و در نتیجه می‌تواند فشار خون و حتی درد را کاهش دهد.
چه زمانی اکسی‌توسین میان گربه و انسان آزاد می‌شود؟
پژوهش‌ها لحظاتی خاص را شناسایی کرده‌اند که موجب آزادشدن این هورمون در دوستی میان انسان و گربه می‌شود. تماس فیزیکی ملایم به‌ویژه عامل اصلی برای گربه‌هاست.
مطالعه‌ای در فوریه 2025 نشان داد که هنگامی که صاحبان به نوازش آرام، بغل‌کردن یا در آغوش‌گرفتن گربه‌های خود می‌پرداختند، سطح اکسی‌توسین صاحبان افزایش می‌یافت و اگر تعامل به اجبار نبود، سطح اکسی‌توسین گربه‌ها نیز بالا می‌رفت.
محققان سطح اکسی‌توسین گربه‌ها را در طول 15 دقیقه بازی و بغل‌کردن در خانه با صاحبانشان بررسی کردند. گربه‌هایی که پیوند ایمن داشتند و خودشان تعامل را آغاز می‌کردند (مانند نشستن روی پا یا مالیدن بدن) افزایش چشمگیری در اکسی‌توسین نشان دادند. هرچه زمان بیشتری در نزدیکی صاحبان خود می‌گذراندند، افزایش بیشتری نیز رخ می‌داد.
اما درباره گربه‌هایی که علاقه کمتری به بغل دارند چطور؟ همان مطالعه الگوهای متفاوتی را در گربه‌هایی با سبک‌های دلبستگی مضطرب یا گریزان شناسایی کرد. گربه‌های گریزان (آن‌هایی که فاصله می‌گرفتند) تغییر قابل‌توجهی در اکسی‌توسین نشان ندادند، در حالی که گربه‌های مضطرب (آن‌هایی که مدام به دنبال صاحب خود بودند اما به‌راحتی از تماس بدنی خسته می‌شدند) در ابتدا سطح بالایی از اکسی‌توسین داشتند.
مشخص شد سطح اکسی‌توسین در گربه‌های گریزان و مضطرب پس از بغل‌کردن اجباری کاهش یافت. وقتی تعامل‌ها مطابق با راحتی گربه باشد، اکسی‌توسین آزاد می‌شود؛ اما وقتی گربه احساس گیر افتادن کند، این هورمون پیونددهنده ناپدید می‌شود.
شاید انسان‌ها بتوانند در زمینه مدیریت سبک‌های دلبستگی از دوستان گربه‌ای خود چیزی بیاموزند. کلید ایجاد پیوند با گربه در درک شیوه‌های ارتباطی اوست.
برخلاف سگ‌ها، گربه‌ها برای ایجاد پیوند به تماس چشمی طولانی تکیه نمی‌کنند. آن‌ها از نشانه‌های ظریف‌تری استفاده می‌کنند. شناخته‌شده‌ترین نشانه، پلک‌زدن آرام بوده که به نوعی لبخند گربه‌ای شباهت دارد و نشان‌دهنده امنیت و اعتماد است.
خرخرکردن نیز در ایجاد پیوند با انسان نقش دارد. غرش کم‌فرکانس خرخر نه‌تنها با روند درمان در خود گربه‌ها ارتباط دارد، بلکه اثرات آرام‌بخشی بر انسان‌ها هم می‌گذارد. گوش‌دادن به صدای خرخر می‌تواند ضربان قلب و فشار خون را کاهش دهد؛ اکسی‌توسین واسطه این فواید است.
همراهی با یک گربه که با افزایش‌های کوچک اما مکرر اکسی‌توسین در تعاملات روزانه تقویت می‌شود، می‌تواند سپری در برابر اضطراب و افسردگی باشد و در برخی موارد، آرامشی هم‌سطح با حمایت اجتماعی انسانی فراهم آورد.
آیا گربه‌ها کمتر از سگ‌ها محبت می‌کنند؟
درست است که مطالعات معمولاً واکنش‌های قوی‌تری از اکسی‌توسین در تعامل انسان و سگ نشان می‌دهند. در یک آزمایش بحث‌برانگیز در سال 2016، دانشمندان سطح اکسی‌توسین حیوانات خانگی و صاحبانشان را پیش و پس از ده دقیقه بازی اندازه‌گیری کردند. سطح اکسی‌توسین سگ‌ها به‌طور میانگین 57 درصد افزایش یافت، در حالی که این افزایش در گربه‌ها حدود 12 درصد بود.
در انسان‌ها، سطح اکسی‌توسین هنگام تعاملات اجتماعی معنادار افزایش می‌یابد. تحقیقات نشان می‌دهند تماس با یک عزیز واکنش‌های قوی‌تری نسبت به تماس با غریبه ایجاد می‌کند. بنابراین، خوشامدگویی پرشور یک سگ مانند دیدن فرزند یا شریک زندگی است.
سگ‌ها که حیواناتی اجتماعی و اهلی‌شده برای همراهی مداوم با انسان هستند، تقریباً به‌طور ذاتی به دنبال تماس چشمی، نوازش و تأیید ما می‌گردند؛ رفتاری که باعث آزاد شدن اکسی‌توسین در هر دو طرف می‌شود.
اما گربه‌ها از شکارچیان نسبتاً منزوی تکامل یافته‌اند که برای بقا نیازی به حرکات اجتماعی آشکار نداشتند. بنابراین، ممکن است رفتارهای ناشی از اکسی‌توسین را به این سادگی یا به‌طور مداوم نشان ندهند. در عوض، گربه‌ها این رفتارها را زمانی بروز می‌دهند که واقعاً احساس امنیت کنند.
اعتماد گربه به‌صورت خودکار شکل نمی‌گیرد؛ باید به دست آورده شود. اما زمانی که این اعتماد حاصل شد، با همان ماده شیمیایی تقویت می‌شود که والدین، شرکا و دوستان انسانی را به هم پیوند می‌دهد.
بنابراین، دفعه بعد که گربه‌ای از آن سوی مبل با چشمان نیمه‌بسته و آرام به شما نگاه می‌کند یا روی پای شما می‌نشیند و در حین بغل‌کردن خرخر می‌کند، بدانید که چیزی نامرئی در حال رخ‌دادن است: اکسی‌توسین در مغز هر دوی شما در حال افزایش است، اعتماد عمیق‌تر می‌شود و استرس‌های زندگی روزمره آرام می‌گیرند. گربه‌ها به شیوه خاص خود به بیولوژی باستانی عشق دست یافته‌اند.
توسط 
تصاویر نویسندگان دیدگاه از Gravatar گرفته می‌شود.