زنون: گازی عجیب و امیدی نوین برای درمان آلزایمر!
یک گاز بیاثر و غیرواکنشپذیر ممکن است در نگاه اول گزینهای عجیب برای درمان آلزایمر به نظر برسد، اما یک مطالعه جدید روی موشها نشان میدهد که زنون شاید همان راهحلی باشد که مدتها به دنبال آن بودهایم.
زنون یکی از شش گاز نجیب است. نام آن از کلمهای یونانی به معنای «عجیب» گرفته شده است. در پزشکی، زنون از دهه 1950 بهعنوان بیهوشکننده استفاده شده و اخیراً برای درمان آسیبهای مغزی به کار رفته است. همچنین در آزمایشهای بالینی برای درمان چندین بیماری از جمله افسردگی و اختلالات پانیک مورد آزمایش قرار گرفته است.
مطالعه جدیدی که توسط دانشگاه واشنگتن و بیمارستان بریگهام و زنان (بیمارستان آموزشی دانشکده پزشکی هاروارد) در آمریکا انجام شده، پتانسیل زنون را برای درمان تغییرات مغزی مرتبط با آلزایمر بررسی کرده است.
تغییراتی که در مغز همه افراد مبتلا به زوال عقل دیده میشود، شامل تجمع پروتئینهای آمیلوئید و تائو است. همچنین، ارتباطات بین نورونها که به سیناپسها معروف هستند، در بیماری آلزایمر از بین میروند. این ارتباطات نورونی برای تفکر، احساس، حرکت و حافظه ضروری هستند.
ویژگی مشترک دیگری که در مغز افراد مبتلا به آلزایمر دیده میشود، التهاب است. التهاب، پاسخ بدن به آسیب یا بیماری است که واکنشهای ایمنی را برای ترمیم بافت آسیبدیده تحریک میکند.
به طور معمول، التهاب پس از بهبودی بافت از بین میرود. اما در آلزایمر، التهاب از بین نمیرود و پاسخهای ایمنی ایجادشده میتوانند به سلولهای سالم مغز آسیب برسانند.همه این تغییرات علائمی نظیر ازدستدادن حافظه، سردرگمی و تغییرات خلقوخوی را در بیماری آلزایمر ایجاد میکنند.
ما هنوز نمیدانیم چه چیزی باعث آلزایمر میشود، اما یکی از نظریههای برجسته این است که تجمع آمیلوئید فرآیندی را آغاز میکند که تغییرات بعدی را به ارمغان میآورد. بنابراین، هدفقراردادن آمیلوئید به نظر یک روش منطقی برای درمان این بیماری میآید.
حدود دو سال پیش، از موفقیت یکی از این درمانها به نام lecanemab در کندکردن سرعت پیشرفت بیماری آگاه شدیم.
افزایش تجمع پروتئینها و ازدسترفتن سیناپسها طی دههها اتفاق میافتد و هنوز مشخص نیست که هدفقراردادن مستقیم یک پروتئین خاص (آمیلوئید یا تائو) میتواند پیشرفت بیماری را متوقف کند یا تأثیر قابلاندازهگیری بر تمامی آسیبهای مشخصشده داشته باشد.
چگونه زنون آلزایمر را متوقف میکند ؟

مغز دارای چندین نوع سلول است که برای پشتیبانی از عملکرد مغزی با هم کار میکنند. نورونها سلولهایی هستند که مسئولیت همهچیز – راهرفتن، صحبتکردن، تفکر و تنفس – را برعهده دارند. آستروسیتها به نورونها انرژی میدهند و از نظر ساختاری و حفاظتی از آنها پشتیبانی میکنند.
سلولهای مهم دیگری که در مغز یافت میشوند، میکروگلیا نام دارند. آنها سلولهای ایمنی هستند که در کنار سایر فعالیتها به حذف عوامل بیماریزا و سلولهای مرده کمک میکنند. اما اگر بیشفعال شوند، میتوانند التهاب مزمن در مغز ایجاد کنند.
میکروگلیا بسته به محیطی که در آن قرار دارد، حالتهای مختلفی دارد؛ از حالت غیرفعال تا حالت فعال. تفاوت در این حالتها هم از نظر ظاهر و هم عملکردشان قابلتشخیص است. برای مثال، میکروگلیای فعال میتوانند تجمعات باقیمانده، مانند پروتئینها، سلولها و عفونتهای ناخواسته را پاکسازی کنند.
دانشمندان در این مطالعه جدید از موشهایی که تغییرات مغزی مشابه آلزایمر داشتند برای بررسی نقش میکروگلیا استفاده کردند. آنها حالتی خاص از میکروگلیا را که با التهاب مرتبط بود شناسایی کردند. سپس، به موشها گاز زنون دادند تا استنشاق کنند و بعد آن حالت میکروگلیاهای آنها تغییر کرد.
این تغییر حالت به میکروگلیاها امکان داد تا تجمعات آمیلوئید را احاطه کرده، بلعیده و از بین ببرند. همچنین عملکرد این میکروگلیاها تغییر کرد بهطوریکه دیگر باعث تشدید التهاب نشدند.
پژوهشگران همچنین کاهش تعداد و اندازه تجمعات آمیلوئید را مشاهده کردند. همه این تغییرات با تغییر حالت میکروگلیا مرتبط بودند.
تصاویر نویسندگان دیدگاه از Gravatar گرفته میشود.