الکل چگونه باعث سرطان می‌شود؟
توسط مهرانه راجعی ·
· ۰
الکل سالانه مسئول حدود 100000 مورد ابتلا به سرطان و 20000 مرگ ناشی از این بیماری در ایالات متحده است. همین امر این ماده را به سومین علت قابل پیشگیری سرطان، پس از دخانیات و چاقی، تبدیل کرده است. در سال 2025، جراح کل ایالات متحده با صدور هشداری درباره ارتباط بین الکل و خطر سرطان، خواستار اضافه‌کردن هشدار به برچسب نوشیدنی‌های الکلی شد.
اما دقیقاً چگونه الکل باعث سرطان می‌شود؟
تحقیقات نشان می‌دهد که الکل از طریق حداقل پنج مکانیسم مختلف منجر به سرطان می‌شود و هرچه فرد بیشتر بنوشد، خطر سرطان افزایش می‌یابد. اثرات سرطان‌زای الکل ممکن است در افرادی که به‌طور ژنتیکی مستعد سرطان هستند، برجسته‌تر باشد.
مکانیسم‌های سرطان‌زایی الکل
1. اتانول و اختلال در متیلاسیون DNA
نوشیدنی‌های الکلی حاوی اتانول (یا الکل اتیلیک) هستند و این ماده در اولین مکانیسم سرطان‌زایی نقش مرکزی دارد. اتانول می‌تواند فرآیند متیلاسیون DNA را مختل کند؛ فرایندی که در آن مولکول‌هایی به DNA متصل می‌شوند و فعالیت ژن‌ها را تعیین می‌کنند. برخی ژن‌ها وظیفه مهار رشد تومور را دارند و تحقیقاتی نشان می‌دهد که متیلاسیون این ژن‌ها آن‌ها را غیرفعال کرده و منجر به رشد تومور می‌شود.
2. تبدیل اتانول به استالدهید
وقتی بدن شروع به تجزیه اتانول می‌کند، آن را به ماده‌ای به نام استالدهید تبدیل می‌کند. هر دو ماده اتانول و استالدهید سرطان‌زا هستند و وقتی با بافت دهان، گلو یا مری تماس پیدا می‌کنند، می‌توانند سرطان ایجاد کنند. همچنین استالدهید می‌تواند متیلاسیون DNA را مختل کند و مستقیماً به DNA آسیب بزند، از سنتز و ترمیم آن جلوگیری کند. سلول‌های دهان و کبد که در آن‌ها الکل به استالدهید تبدیل می‌شود، به‌طور خاص در معرض این نوع آسیب قرار دارند.
3. مولکول‌های مخرب اکسیژن واکنشی (ROS)
الکل باعث تولید بیش‌ازحد ROS می‌شود که محصولات جانبی متابولیسم سلولی هستند. این مولکول‌ها می‌توانند باعث استرس اکسیداتیو و آسیب به DNA شوند. در مری، مصرف زیاد الکل باعث افزایش سطح آنزیم CYP2E1 می‌شود که این امر تولید ROS مخرب را افزایش داده و به جهش‌های ژنی و تشکیل تومور منجر می‌شود. در کبد، ROS باعث تولید مواد التهابی و پروتئین کلاژن شده و منجر به سیروز (زخم کبد) و افزایش خطر سرطان کبد می‌شود.
4. افزایش هورمون استروژن
الکل سطح استروژن خون را افزایش می‌دهد، که نوعی سوخت برای برخی از سرطان‌های سینه است. در سلول‌های توموری که گیرنده استروژن دارند، این هورمون به گیرنده متصل شده و رشد و گسترش تومور را تسریع می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که الکل می‌تواند باعث تشکیل تومورهای سینه شده و همچنین سرطان سینه موجود را تشدید کند.
5. حلال‌بودن الکل برای مولکول‌های سرطان‌زا
الکل می‌تواند به‌عنوان حلال برای مواد سرطان‌زا از منابع دیگر، مانند دود سیگار، عمل کند. این مواد مضر در الکل حل شده و نفوذ به بافت‌های مختلف و آسیب DNA را آسان‌تر می‌کنند. این اثر به‌ویژه در افزایش خطر سرطان دهان و گلو نقش دارد.
تأثیر بر سایر سرطان‌ها
در مقایسه با سرطان‌های دهان، گلو و کبد، ارتباط الکل با سرطان‌های روده بزرگ و راست‌روده کمتر واضح است. دانشمندان معتقدند که این مسئله ممکن است به متابولیسم فولات مربوط باشد. فولات ماده‌ای مغذی است که در تولید سلول‌های خونی و متیلاسیون DNA نقش دارد. مصرف زیاد الکل می‌تواند سطح فولات بدن را کاهش دهد، که این کمبود ممکن است به آسیب DNA و در نتیجه سرطان منجر شود.
مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که الکل مصرف می‌کنند اما سطح فولات بالایی در رژیم غذایی یا مکمل‌هایشان دارند، خطر کمتری برای ابتلا به سرطان کبد دارند. همچنین مصرف فولات بالا ممکن است در افرادی که الکل متوسط یا زیادی مصرف می‌کنند، از سرطان روده بزرگ محافظت کند.
نوع نوشیدنی مهم است؟
تحقیقات نشان می‌دهد که ارتباط بین الکل و سرطان برای همه انواع نوشیدنی‌های الکلی وجود دارد. به‌عبارت‌دیگر، نوع نوشیدنی تفاوت چندانی در خطر ایجاد سرطان ندارد. بااین‌حال، هرچه بیشتر بنوشید، خطر سرطان بیشتر می‌شود. همچنین طول مدتی که در طول زندگی الکل مصرف کرده‌اید، عامل مهمی است.
حتی مصرف مقادیر کم الکل می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه، سر و گردن را افزایش دهد. به‌طور کلی، هیچ دوز ایمنی برای مصرف الکل وجود ندارد. البته این به معنای این نیست که هر کسی که الکل می‌نوشد، قطعاً به سرطان مبتلا می‌شود. خطر ابتلا به سرطان به عواملی مانند سابقه خانوادگی، وضعیت کلی سلامتی و سبک زندگی (مانند سیگار کشیدن یا رژیم غذایی) بستگی دارد. بااین‌حال، کاهش مصرف الکل می‌تواند به کاهش خطر سرطان کمک کند.
تصاویر نویسندگان دیدگاه از Gravatar گرفته می‌شود.