انقلاب چیست، چه زمانی در یک کشور انقلاب رخ می‌دهد و به چه عواملی بستگی دارد؟

در ابتدا باید بدانیم که انقلاب چیست؟ بر اساس تاریخ و علوم سیاسی، انقلاب یک تغییر اساسی بوده که در یک دولت یا نهادهای اجتماعی رخ می‌دهد. به طور معمول، انقلاب‌ها به شکل جنبش‌های سازمان‌یافته با هدف ایجاد تغییر اعم از تغییر اقتصادی، تغییر تکنولوژیک، تغییر سیاسی یا تغییر اجتماعی شکل می‌گیرند. به طور کلی انقلاب‌ها زمانی متولد می‌شوند که فضای اجتماعی در یک کشور تغییر کرده باشد، اما نظام سیاسی در برابر تغییر مقاومت کند. در چنین شرایطی مردم از شرایط موجود دلسرد می‌شوند و ارزش‌ها و باورهایشان تغییر خواهد کرد.

انقلاب چیست؟

انقلاب، هرگونه تغییر اساسی در جنبه‌های اجتماعی یا سیاسی یک دولت است. از سوی دیگر اکثر انقلاب‌ها، سیاسی هستند و زمانی رخ می‌دهند که شهروندان یک کشور تلاش ‌کنند تا حکومت موجود را کنار بزنند و حکومت جدیدی را جایگزین آن کنند.

برخی انقلاب‌ها برنامه‌ریزی شده‌ هستند و برخی دیگر به صورت خودجوش یا غیرارادی و در پی بحران‌های موجود در کشور رخ ‌داده‌اند. انقلاب‌های برنامه‌ریزی شده، توسط گروهی از انقلابیون سازماندهی می‌شود و زمان آن طولانی‌تر بوده و اهداف آن اغلب خائنانه است که می‌توان به انقلاب چین در سال ۱۹۴۰ اشاره کرد.

همانطور که اشاره کردیم، انقلاب‌های خودجوش از بحران‌ها به وجود می‌آیند و این بحران‌ها می‌توانند بحران اقتصادی (انقلاب ایالات متحده و فرانسه در قرن هجدهم)، بحران اجتماعی، بحران ناشی از جنگ (بحران روسیه در سال ۱۹۱۷)، بحران حکومتی (انقلاب مکزیک در اوایل قرن بیستم) و بحران خلاء قدرت (انقلاب آفریقا و آسیای جنوبی شرقی در پی استعمارزدایی) باشند.

چه زمانی در یک کشور انقلاب رخ می‌دهد؟

در طول تاریخ، فیلسوفان در مورد اینکه آیا انقلاب یک اتفاق طبیعی در جامعه‌ای در حال تغییر است یا اینکه نشان دهنده زوال اجتماعی است، دیدگاه‌های متفاوتی داشته‌اند. برای مثال ارسطو، فیلسوف یونانی، انقلاب را به تعدادی از عوامل و شرایط مرتبط می‌داند و عمدتاً میل به برابری را عامل انقلاب می‌داند. از سوی دیگر افلاطون انقلاب را با زوال اجتماعی پیوند زده و او معتقد بود که انقلاب‌ها زمانی رخ می‌دهند که نهادهایی مانند کلیسا یا دولت نتوانند سیستمی از ارزش‌ها و منشور اخلاقی را در جامعه القا کنند.

در سراسر قرون وسطی، اروپایی‌ها تلاش زیادی برای جلوگیری از انقلاب و حفظ نظم مستقر انجام دادند. با این حال، زمانی در دوران رنسانس، مفهوم انقلاب شروع به تغییر کرد و مردم به این باور رسیدند که تغییر برای پیشرفت جامعه ضروری است.

بین سال‌های 1450 و 1750، ایده‌های فلسفی و سیاسی به سرعت در سراسر جهان در حال تغییر بودند. رنسانس، انقلاب علمی و اصلاحات پروتستانی، همه در این دوره‌ی زمانی اتفاق افتاد و مردم با کسب دانش درباره مفاهیم جدید و پذیرش ایده‌های جدید، جهان‌بینی خود را گسترش دادند. در نهایت در همه‌ی کشورهایی که انقلاب را تجربه کردند؛ علاوه بر اینکه شاهد تغییر نظام‌های سیاسی و جایگزینی یک سیستم جدید بودیم، بلکه باورهای عمومی مردم نیز به لطف انقلاب تغییر کرد و در واقع تغییرات گسترده‌ای در کل جامعه اتفاق افتاد.

چه عواملی منجر به انقلاب در یک کشور می‌شود؟

اکنون که می‌دانید انقلاب چیست و چه زمانی رخ می‌دهد، بد نیست که درباره عواملی که منجر به انقلاب می‌شود بیشتر بدانید:

• بی‌عدالتی: براساس استدلال ارسطو، علت انقلاب درک بی‌عدالتی است. اگر طبقات فرودست احساس کنند که با آنها ناعادلانه رفتار می‌شود، انقلاب می‌کنند.
• محرومیت نسبی: برخی از محققان استدلال کرده‌اند که انقلاب‌ها پس از پایان دوران خوش رخ می‌دهد. در واقع شهروندان با درک رکود یا کاهش کیفیت زندگی خود، احساس می‌کنند که فریب خورده‌اند و دست به انقلاب می‌زنند.
• وضعیت دولت: احتمال وقوع انقلاب در کشورهایی با دولت‌های فاسد بیشتر است. اگر شهروندان به کارآمدی دولت خود باور داشته باشند، انقلابی رخ نخواهد داد. اما در رژیمی که صرفاً در راستای غنی‌سازی حاکمان قدم بر‌می‌دارد، احتمال وقوع انقلاب بیشتر است.
• ارتش: ارتش به عنوان قوی‌ترین قدرت در کشور، یک تعیین کننده اصلی در انقلاب است. اگر ارتش از دولت حمایت کند، انقلاب رخ نخواهد داد. نقطه عطف انقلاب‌ها زمانی است که سربازان تصمیم بگیرند از پیروی از حکومت دست بردارند و در کنار انقلابیون بجنگند.

بیشتر بخوانید: انقلاب‌های جهان: مهم‌ترین انقلاب‌های تاریخ که تاثیرات مهمی بر جهان داشتند!
بیشتر بخوانید: انقلاب های جهان : ۱۰ واقعیت مهم در مورد انقلاب روسیه